Ròl mas grandi di sektor empresarial den outosufisiensia di partinan karibense di Reino
Sektor empresarial ta bai haña un ròl mas grandi den e kolaborashon ku e isla- i paisnan karibense den Reino. Ta bai stimulá empresario lokal dor di trese sèn di Gobièrnu Sentral hulandes i partidonan privá lokal huntu. E aserkamentu nobo akí ta e promé ku ta hasi uzo di e 24 mion euro ku gabinete a pone na disposishon pa produkshon di kuminda fresku.

Ku e sèn akí ta lanta un asina yamá fondo rotativo den kua banko- i fondonan di penshun lokal ta partisipá. Esaki mester kondusí na mihó resultado i mas outosufisiensia (kapasidat pa para riba propio pia) pa e islanan. Sekretario di Estado Zsolt Szabó (Digitalisashon i Relashonnan den Reino) a informá Tweede Kamer awe tokante su aserkamentu, den kua a reservá un ròl importante pa sektor privá.
Sekretario di Estado Szabó: “Mi ke mira mas resultado ku te na e momentunan akí. Si ta keda na ami, nos ta bai hasi kosnan diferente di awor pa dilanti. Ku embolbimentu direkto di partidonan privá, ta krea mas espasio pa invershon di parti di empresarionan. Esaki ta stimulá ekonomia i ta kontribuí direktamente na e kapasidat pa para ekonómikamente riba propio pia, loke ami ta konsiderá, banda di bon gobernashon i finansa sólido, esensial pa futuro di e islanan. E aserkamentu akí ta na mi konsepto, aplikabel tambe den otro sektornan ekonómiko i pa sosiedat sivil. Esaki ta un berdadero ‘gamechanger’ pa e islanan: huntu ku empresarionan, sosiedat sivil i outoridatnan lokal, e aserkamentu aki ta un gran oportunidat pa awor si hasi e kosnan na un bon manera. Mi ambishon ta pa laga esaki ta un katalisador pa futuro invershonnan riba e islanan.”
Dependensia ta hasi vulnerabel
Gabinete a anunsiá anteriormente ku lo asigná 24 mion euro pa siguridat di kuminda riba e seis islanan. E islanan den parti karibense di Reino, pa nan kuminda fresku, ta dependé fuertemente di importashon. Esaki no ta solamente karu pa e habitantenan, e ta hasi e islanan vulnerabel tambe pa influensia eksterno. Entre otro debí na tarifanan di importashon haltu, tipo di kambio fuerte òf desasternan natural. Produsí kuminda propio ta hasi kuminda fresku pagabel, ta stimulá ekonomia i ta oumentá e kapasidat pa para riba propio pia.
Sekretario di Estado Szabó: “Empresarionan ta hunga un ròl krusial den esaki. T’asina ku nan ta pèrkurá pa inisiativanan lokal i inovashon nesesario. Awor nos ta bai hasi esaki posibel. No ku proyektonan separá, pero un aserkamentu bon pensá i dirigí riba resultado. Den esaki nos ta enbolbí tambe institutonan di konosementu ku por yuda empresarionan ku aplikashonnan inovativo i pa sigui plama e konosementu atkirí. Un akademia ku ta bai lanta spesífikamente, mester kontribuí na esaki.”

Stimulá empresario lokal
Un punto problemátiko importante pa empresarionan riba e islanan ta akseso na kapital pa invertí. Spesialmente pa empresarionan den e sektor di produkshon di kuminda, ta difísil pa yega na finansiamentu pa kuminsá un negoshi, laga esaki krese òf pa inová. Pa atendé ku e problema aki, pa e motibu ei ta lanta un asina yamá fondo rotativo poné den un fundashon eksterno. Ta oumentá e presupuesto disponibel, komo ku partidonan privá tambe, manera banko- i fondonan di penshun, por partisipá den e fondo. E fundashon ta bai ofresé fiansa ku interes abou na empresarionan ku ta produsí kuminda fresku. Esaki ta pèrkurá pa uzo di durashon largu, inovativo i efektivo di e rekursonan. Di e manera aki ta stimulá tantu produkshon privá di kuminda komo empresario lokal riba e islanan. Den di dos mitar di 2025 kompanianan por hasi petishon pa un ‘voucher’ di konosementu na balor di 5000 euro. Nan por troka e ‘voucher’ aki na un instituto di konosementu pa haña konosementu òf konseho, por ehèmpel tokante posibel manera pa oumentá produktividat i efisiensia.
Sosten pa gobièrnunan lokal
Ta hasi uzo di un parti di e rekursonan a traves di gobièrnunan lokal pa krea kondishonnan esensial ku mester kontribuí na seguridat di kuminda. Di e forma aki, por hasi por ehèmpel invershon den infrastruktura, maneho di awa òf almasenamentu di merkansia fresku.
Den e periodo benidero lo sigui detayá e plannan i lo determiná tambe kon ta repartí e rekursonan ku gabinete a pone na disposishon. E meta ta pa habri e fundashon i e lokèt pa inisiativanan gubernamental lokal na komienso di 2026.