Diskurso di Representante di Reino Interino Jan Helmond na e Konmemorashon di Abolishon di Sklabitut, Kralendijk, djamars promé di yüli 2025

Pa mas ku 200 aña, e isla bunita akí, pa un grupo grandi di hende, tabata ‘E Fièrnu Blanku’.
Sernan humano manera abo i ami — pero sin derecho.
Komersialisá i sklabisá, pasobra ku esaki tabata gana plaka.
Pa mas ku 200 aña, e inhustisia inkomprendibel aki a sigui, komo un kustumber.
Generashon tras di generashon nan tabata biba komo propiedat di otro persona.
Traha tur dia den e saliñanan di salu.
Sobrebíden e solo kayente.
I ta kana riba e kaminda largu sin fin, kantu di e laman blou, bai Rincon i bolbe bèk.
Te ku 1873 finalmente nan a haña nan libertat, dies aña despues di e abolishon ofisial di sklabitut.
E libertat ku tur nan antepasadonan tabatin derecho riba dje pa siglonan kaba.
Esaki ya ta ta152 aña pasá.
E por ta zona manera hopi tempu pasá.
Pero e 152 añanan ei ta mas kòrtiku ku e 200 i piku aña sin libertat den ‘E Fièrnu Blanku’.
Pues asina e rekuerdo ta keda bibu.
Den kuenta i músika.
Den e paisahe i den nos herensia.
Den relashonnan humano i sistemanan perseverante.
Ounke nos Boneiru a kambia kompletu for di aña 1873, e tòg e tei presente i ta keda bibu.
Huntu, e rekuerdonan akí ta forma un atvertensia importante: pa sigui mira otro komo ser humano.
I nan ta forma huntu un tarea importante: pa konstruí konhuntamente un komunidat kaminda ku tur hende semper lo ta pareu i lo tin igualdat.
Awendia, Boneiru ta orguyoso di bèinamnan hopi diferente, manera ‘Blue Destination’ i ‘Divers Paradise’.
Nòmbernan den kua nos ta tende libertat, progreso i prosperidat.
Pero tambe mi ta tende un anhelo profundo den nan.
Un anhelo pa un sosiedat den kua e relashonnan bieu di poder i falta di libertat a disparsé.
No solamente den bida diario.
Pero tambe den nos mente i den nos kurason.
Ta netamente pa motibu di e deseo grandi akí nos mester enfrentá nos pasado kolonial huntu.
Ta netamente p’esei nos mester por bisa abiertamente kiko di esaki ainda ta hasi nos doló.
Konta otro e historianan honesto:
Tokante e hendenan ku a bira víktima di e spiritu di komersio kolonial.
Tokante e karakter supuestamente normal di e relashonnan di poder bieu.
Tokante e kulpa i bèrgwensa ku a traspasá pa generashon nobo pa 200 aña largu.
Tokante e relashonnan di poder kasi normal, ku — notablemente i sin ku tabata nota – tabata traspasá.
Di generashon pa generashon, asta 152 aña despues di e fin di sklabitut.
Pasobra tur e historianan ei ta forma ken nos ta huntu.
Riba un isla ku ta krese i kambia rápidamente.
Pa algun hende, Boneiru ta parse manera e tera primintí.
Pa otronan ta dominá, e sintimentu ku nan isla konosí ta disparsé òf ta kita esaki for di nan.
Tur dos sintimentu tambe ta bisa nos algu tokante kon nos ta mira pasado.
I kua pasado ta biba profundamente den nos.
Nos mester konsiderá tur dos realidat frankamente.
Pero den esaki riba tur kos, nos mester mira otro kara ku kara.
Konsiderá otro komo bo próhimo, pa nos por sigui huntu.
Pasobra esei ta e núkleo di e Boneiru di nos soño i e Boneiru stimá:
Un komunidat estrecho di hende liber, ku derechonan igual i ku igualdat.
Ku huntu ta pone man na obra pa manehá un isla ku ta floresé den tur sentido.
Kaminda tur hende tin su lugá, kaminda tur hende ta i por partisipá:
No ta importá na unda bo lombrishi ta derá òf kua idioma bo ta papia.
Kua historia bo ta karga ku bo.
Sea kua ta e koló di bo kueru.
I tambe ken bo ta stima.
Pasobra maske kon diferente e kamindanan ku a trese nos huntu aki por tabata: finalmente huntu nos lo mester buska un kaminda pa futuro.
No un kaminata largu i amargo den solo kayente, manera den tempu bieu di ‘E Fièrnu Blanku’.
Pero laga nos kaminda kompartí ta un biahe yen di speransa, na kaminda pa nos soño ‘Blue Destination’.
Kaminda bosnan fuerte i determiná ta kanta huntu ku e palabranan di Bob Marley:
“Emancipate yourself from mental slavery. None but ourselves can free our mind.”
Un teksto ku normalmente ta kanta komo un mensahe di speransa pa e víktimanan di sklabitut i nan desendientenan.
Pero e ta konta profundamente pa nos tur: no ta importá di kua banda di e historia akí bo ta pará.
Tur hende tin e tarea di libra su mes di sklabitut mental.
Laga nos tur liberá nos mente diariamente.
Enfrentá otro kara ku kara – i skucha otro su historia.
Di manera ku huntu i den libertat nos por sigui konstruí e Boneiru di nos soño.