Diskurso di Plataforma Sklabitut i Herensia di Sklabitut Gibi Bacilio (Papiamentu)

Protokòl ta sirbí.

Heróiko pueblo di Kòrsou, komunidat di mundu, dama i kabayero,

Nos mester konsiderá e dia di awe,19 di desèmber 2022, komo un fecha históriko i trasendental. E ta kulminashon di e lucha di emansipashon ku for di añanan ’50 di siglo pasá diferente organisashon sosial i persona a hiba. Por menshoná entre otro:  Moises Frumencio da Costa Gomez, Medardo de Marchena, Modesto Chano Margaretha, Pierre Lauffer, Guillermo Rosario, Stella Oosterhof Priest, Movementu Karpatulista, Movementu 17 di ougùstùs, Alejandro Yandi Paula, Hubert Bèbè Rojer, Hubentut 70, Eugene Godfried, Richard Hooi, Joceline Clemencia, Komishon Kordinashon 17 di ougùstùs. Pioneronan dotá di vishon, kurashi i determinashon ku meresé awe un homenahe póstumo. Tin hopi mas organisashon i persona ku awendía, kontra bientu i marea ta sigui lucha ku vishon, pashon i perseveransha pa mas emansipashon di pueblo di Kòrsou!

Nos di Plataforma Sklabitut i Herensha di Sklabitut ta konsiderá loke ta sosodé awe komo un logro mas den e fila largu di logro a base di akshon konkreto di komunidat sivíl di Kòrsou manera entre otro:

- Proklamashon na 1984, pa medio di dekreto ku dia 17 di ougùstùs ta ofisialmente “Dia di Lucha pa Libertat’. Esaki a sosodé riba inisiativa di Komishon Konmemorashon 17 di Ougùstùs bou di liderasgo di Ruben Severina.

- Grupo di siudadano di Kòrsou i di Hulanda a entregá petishon ku firma pa eksihí  Reparashon di gobièrnu Hulanda. Akshon liderá pa Frank Martinus Arion i señor Reckman.

- Develo na 1998 di e impaktante Monumento Desenkadená, diseño di Nel Simon, den Parke Lucha pa Libertat manehá pa Fundashon Parke Nashonal, presidí pa Lionel Janga.

- Veredikto  di huisio popular di 2019 ta  preskribí pa supliká estado Hulandes pa rehabilitá TULA

- Ku koperashon intensivo di Plataforma Sklabitut i Herensha di Sklabitut a organisá na 2021 na Kòrsou un siklo  di diálogo riba e impakto di sklabitut transatlántiko Hulandes riba Kòrsou.

- Korsou ta manda e rapòrt ‘’Nos no ke nada otro sino nos libertat” komo resultado di e diálogonan akí kompañá pa un Pakete di 15 Rekomendashon pa atendé ku e impaktonan nefasto aki.

Ku e deklarashon  di awe di Promé Minister Mark Rutte i di Sekretario di Estado Alexandra van Huffelen, porfin Hulanda a reakshoná riba e voluminoso rapòrt “Ketenen van het Verleden”, den kua tin tambe nos rapòrt “Nos no ke nada otro sino nos Libertat’.

Ku e deklarashon di awe mainta Estado Hulandes, komo aktor prinsipal di sklabitut i komèrsio trans Atlántiko di hende, ta rekonosé su envolvimentu supstansial den e krímen horibel ku a kometé kontra hende, hende ku nan a kapturá, sklavisá, kumpra i bende komo kos, opheto, produkto ku e úniko ophetivo pa sirbi nan interes finansiero-ekonómiko te ku nan por a bria ku un Siglo di Oro nutrí pa sodó, lágrima i sanger di hende!

E deklarashonnan di awe mainta ta marka kumienso di un etapa nobo pa mas i mas emansipashon di e Yu di Kòrsou i di nos nashon Kòrsou. E desaroyo akí ta trese kuné un gran oportunidat pa nos atendé ku vishon i determinashon e retraso i desbalanse sosial, kultural, mental i spiritual, pa loke ta trata salú, gubernamental i ekonómiko ku ta eksistí den nos komunidat komo konsekuensia di sklabitut i komersio di hende komo parti integral di kolonialismo Hulandes.

Mester konsiderá e deklarashon ofisial di awe mainta di Estado Hulandes tambe komo un kontribushon na e proseso pa sigui kibra e kadena di ‘sklabitut mental’ ku te dato dia di awe ta stroba un desaroyo emansipatorio integral, sólido i energétiko di nos pueblo.

Den e konteksto akí nos ta kontentu ku a skohe e Parke akí, Parke Lucha pa LIbertat, pa Hulanda demostrá ku a kometé krímen kontra humanidat, ku a pidi Diskulpa i Pordon i ku ta bai entamá un proseso di reparashon di tur dañó hasí. Den e mesun rosea nos ta kontentu ku hustamente den Parke Lucha pa Libertat Estado Hulandes a deklará ku otro aña e ta bai rehabilitá nos heroe nashonal Tula. Nos ta pidi pa esaki sosodé na e lugá di delito, e lugá kaminda a mata Tula kruelmente banda di Kas di Gobernador na Punda. Nos ta pidi enfátikamente ku den e proseso akí Kòrsou mester ta kompletamente envolví i hiba batuta di direkshon. Esaki ta kondishon sin mas, Conditio sine qua non!

Esenshal den tur esaki ta ku e  etapa nobo aki  ta rekerí  pa nos mes traha duru pa libra nos di e impakto sindromátiko di sklabitut trans Atlántiko Hulandes. Esaki ta nifiká ku nos mester kuminsá atendé ku fragmentashon i divishon entre nos ku nos i yega na union pa asina kontribuí pa konstruí un komunidat mas emansipatorio, pues  un komunidat basá riba hustisia sosial.

P’esei Plataforma Sklabitut i Herensha di Sklabitut ta finalisá awe ku un  apelashon serio i sinsero riba kada un di nos ku ta kere den desaroyo emansipatorio di e komunidat akí, pa no para na banda wak ku man krusá, no para na banda tira piedra, no tira piedra skonde man, sino duna bo aporte, uni forsa, stòp ku divishon i fragmentashon, pa asina Kòrsou por avansá den direkshon di progreso kontinuo! Gobièrnu di Kòrsou mester asumí  muchu mas tantu su responsabilidat den e etapa nobo akí i kana dilanti, indiká, iluminá i fasilitá nos pasonan rumbo pa mas desaroyo, progreso, emansipashon i soberania di nos nashon!

Ban hasi esaki for di awe Nos Tur su Responsabilidat Primordial!

Masha Danki