Eksplotashon kriminal di hóben ta pasa mas frekuente ku bo ta pensa. Ta pone hóben bou di preshon pa hasi kosnan ilegal, hopi biaha sin ku nan mes ta ripará kon serio esaki ta. Ta responsabilidat di hóben, mayor i profeshonalnan pa rekonosé e señanan i tuma akshon. Huntu nos por stòp eksploitashon.
Pa hóben
Nan ta bisa:
“Bo ke gana sèn èkstra?”
“Hasi algu lihé lihé pa gana sèn kèsh?”
“Sèn fásil. Niun hende ta ripará.”
E ta parse algu atraktivo.
Ma despues bo mester duna nan bo karchi di banko. Òf hiba un pakete.
I promé ku bo sa, ta abo ta e pòt den nan wega.
Anto ora kos bai robes, ta abo ta den problema. No nan.
Esei ta eksplotashon kriminal.
Nan ta uza bo pa hasi algu ku ta kastigabel — miéntras ku abo ta esun ku ta karga e konsekuensianan.
E kos ta kuminsá chikitu. Pero e konsekuensianan ta grandi.
Tin biaha e ta difísil pa rekonosé.
Por ta ku bo ta aden kaba. Òf por ta ku bo ta mir’é serka un otro hende.
Paga tinu riba e señalnan aki:
Rekonosé e señalnan
- Diripiente bo ta haña regalo, paña karu òf sèn kèsh
- Un hende ta pidi bo pa bo karchi di banko i kódigo, bo telefòn, bo ID
- Nan no ke pa bo bisa niun hende
- Bo ta sinti un preshon pa hasi algu
- Bo ta gaña òf tene kos sekreto
- Un amigu(a) diripiente ta hasi misterioso òf diripiente ta parse di ta “riku”
- Un hende ta bisa: “Tur hende ta hasi esaki. Sèn fásil.”
- Ora algu no ta sinti bon, generalmente e no ta bon tampoko
- Stòp ta mustra ku bo ta fuerte. Bo no tin nodi di sinti bèrgwensa
- Nunka duna un hende bo karchi di banko i kódigo, bo telefòn i kódigo òf bo ID sin más.
- Pidi ayudo – tambe pa un amigu(a)
- No laga nan pone bo bou di preshon
- Bo mes ta skohe kiko abo ta hasi
Esaki no ta un djòp – nan ta uza bo
E situashon no ta sinti bon? Òf bo ta preokupá pa un amigu(a)?
Papi’é. Ku un mentor, un hende na skol òf ku bo mayornan.
Bo por buska ayudo tambe sin duna nòmber via di e liña di tep anónimo (sin duna nòmber) di KPCN: 9310. Bo no ta bo so.
Kontestá e preguntanan aki honestamente. Krusa loke ta konta pa bo:
- Un hende a ofresé mi algu pa sèn òf pa kos
- Mi a duna nan mi karchi di banko, mi ID òf mi telefòn
- Nan no ke pa mi bisa niun hende
- Mi ta sinti mi preshoná
- Mi no ta komprondé eksaktamente kiko mi mester hasi
- Mi ta gaña tokante kiko mi ta hasi òf unda mi ta
- Un amigu(a) diripiente ta hasi misterioso òf tin kosnan karu
- Mi ta sinti ku mi ta òf ta bai haña mi den problema
Bo resultado:
- 0–2 biaha sí → Sigui ta alerta, no ta parse ku bo ta korie riísiko direktamente
- 3–5 biaha sí → Bo por ta kore riesgo. Papia ku un hende ku bo ta konfia
- 6 biaha òf mas sí → Ta opvio ku bo ta kore rísiko. Buska ayudo awe mes
For di Gara – Keda Alerta!
Pa mayornan
Hopi biaha e ta kuminsá den silensio. Un pakete chikitu aki, un djòp aya. Regalo, sèn kèsh òf un “amigu” nobo ku bo sa masha poko kos di dje.
Kiko awor si ta bo yu ta e pòt — sin ku bo sa?
Kriminalnan ta uza hóben pa hasi kosnan kastigabel. Tin biaha esei ta parse inosente: pasa tuma algu, depositá sèn un kaminda, regla un telefòn. Pero e konsekuensianan ta serio. I e hóben ta bira víktima di loke un otro hende a inventá.
E ta sosodé tambe na Boneiru, Sint Eustatius i Saba.
- Bo yu ta misterioso òf e ta sintié iritá lihé
- Diripiente e tin kos òf paña karu òf sèn
- Bo ta ripará ku e ta gaña òf evitá di papia
- Su prestashon na skol ta bai atras, su komportashon ta kambia
- Bo yu tin kontaktonan nobo ku bo o sa mashá di nan
- Bo ta sinti ku tin algu ku no ta klòp
- Sigui papia. Demostrá interes berdadero, sin huzga
- Hasi preguntanan habrí (ku no por djis kontestá ku sí òf nò) tokante skol, amistat, i sèn
- Sea alerta pa mira señalnan chikí — hopi biaha, nan ta nifiká mas ku bo ta pensa
- Pidi ayudo na skol òf serka un dunadó di asistensia si bo ta duda
- Bo no tin nodi di hasié bo so
Kontestá e preguntanan aki honestamente. Krusa loke ta aplikabel riba bo yu:
- Mi yu ta bin kas ku sèn òf ku kos sin duna un splikashon kla
- Diripiente, e ta misterioso tokante unda e tabata
- Mi yu tin amigunan nobo ku mi no sa nada di nan
- E ta gaña òf evitá di papia
- Por papia di kambionan di beis òf tenshon na kas
- Su prestashon òf su presensia na skol ta baha
- Mi yu ta pafó di kas mas ku ántes, òf ta duna splikashon vago
- Mi ta sinti te paden aya ku tin algu ku no ta klòp
Resultado:
- 0–2 biaha sí → Probablemente bo yu no ta kore rísiko, pero sigui ta enbolbí
- 3–5 biaha sí → Bo por ta mirando señal. Papia ku bo yu òf ku un dunadó di asistensia
- 6 biaha sí òf mas → Bo yu ta kore rísiko Intervení. Buska kontakto ku skol, kuido pa hóben òf polis mesora
Papia ku bo yu. Hasi pregunta tokante su komportashon, amigunan, òf sèn.
Buska kontakto ku skol òf ku un trahadó sosial pa hóben si bo ta duda.
Bo por buska informashon òf pidi ayudo anónimo (sin duna nòmber) tambe via e liña di tep anónimo di KPCN: 9310 i via meil Meldmensenhandel@politiecn.com
Numbernan general:
KPCN Boneiru | +599 715 8000 |
KPCN Saba | +599 416 3737 |
KPCN Sint-Eustatius | +599 318 2333 |
For di Gara –Huntu Alerta!
Pa partnernan di kadena
Loke ta kuminsá komo ‘un fabor’ por kambia bira aktonan kastigabel lihé. E hóbennan ta haña nan pegá, hopi biaha sin ku nan mes ta realisá.
Kriminalnan ta uza hóbennan vulnerabel den nan ret:
- pa pasa sèn
- pa tuma pakete
- òf dor di pone nan entregá nan karchi di banko i nan telefòn
E hóben ta bira kastigabel. E kriminal ta sali for di bista.
- Paga tinu pa nota kambionan di komportashon, tenshon, òf misterio
- Sigui hasi pregunta ora ku un hóben diripiente ta disponé di plaka
- Tuma kontakto ku mayor òf otro profeshonalnan
- Kompartí bo preokupashon – tambe ora ku nan ta parse chikí
- Hasi uso di bo ekspertisio pa hasi hóbennan mas kapas pa defendé nan kurpa
- Ousensia repentino òf prestashon mas abou na skol
- Konfliktonan na kas òf ku outoridat
- Splikashon vago tokante sèn, telefòn, òf “djòpnan”
- Hóbennan ku hopi plaka kèsh òf artíkulo di marka sin splikashon
- Un hóben ku diripiente ta sali for di bista
- Sea aksesibel, visibel i fásil di aserká
- Papia tokante eksplotashon kriminal, tambe na skolnan i durante konsultanan di kuido
- Djòin lèsnan di invitado òf aktividatnan preventivo
- Kompartí informashon via wèpsait di skol, organisashon di hóben, i riba medionan sosial
Bo ke konseho òf bo ke mèldu algu? Bo tin duda tokante señalnan serka un hóben?
Tuma kontakto ku polis via e meil Meldmensenhandel@politiecn.com òf yama e liña di tep anónimo: 9310.
Numbernan general:
KPCN Boneiru | +599 715 8000 |
KPCN Saba | +599 416 3737 |
KPCN Sint-Eustatius | +599 318 2333 |
For di Gara –Huntu Alerta!