Hopi hende ta rekonosé dalmentu di mucha komo maltrato di mucha, pero ménos frekuente ta menshoná i rekonosé otro forma manera negligensia i maltrato mental. Maltrato di mucha ta tur forma di maltrato ku ta menasante òf violento pa un mucha.
Hopi biaha ignoransia òf impotensia ta origen di situashon peligroso pa mucha. E problemanan na kas por ehèmpel por ta asina grandi ku un mayor no por mas ku e kuido. Òf adultonan no sa kon pa atendé situashon problemátiko na un otro manera. E ora ei ayudo ta nesesario pasobra maltrato di mucha no ta stòp di su mes.
Maltrato di mucha ta tur forma di maltrato ku ta menasante òf violento pa un mucha. Tin 5 forma di maltrato di mucha:
- Maltrato físiko: dal, skòp, morde, kinipí, dal ku moketa, kima, venená, sofoká, laga kai pa malu, pero tambe por ehèmpel sakudí un bebi duru.
- Negligensia físiko: keda sin sòru pa sufisiente kuminda, paña, higiena, kuido médiko òf dental, pero tambe: no sòru pa sufisiente supervishon.
- Maltrato síkiko: menasá òf zundra, humiliá, spantá mucha, enkargá mucha un responsabilidat muchu grandi, pone eksigensia ku e no por kumpli kuné, sera òf mara, pero tambe: laga e mucha ta testigu di violensia den e famia.
- Negligensia síkiko: keda sin sòru pa sufisiente atenshon, rèspèt, afekshon, amor i kontakto, pero den tambe tempu ku e mester bai skol normal: no pèrkurá pa e bai skol regularmente.
- Abuso seksual: penetrashon ku dede, opheto òf pénis, violashon seksual ku òf sin kontakto genital, pero tambe: eksponé e mucha na sèks entre adulto, material pornográfiko, òf laga e mucha mishi ku su mes miéntras un otro persona ta wak.
Hopi bia e diferente formanan ta tuma lugá na mes momentu.
Mucha tin derecho riba un lugá di biba seif, paña limpi i kuminda saludabel i sufisiente. Tambe nan mester di bon kuido i kuido médiko i dental.
Banda di kosnan material i tangibel, mucha mester di sufisiente atenshon i supervishon. Nan tin e nesesidat pa bo papia ku nan i skucha loke nan tin di bisa.
Tin sufisiente aktividat manera kushiná huntu, landa i hasi deporte, ku mayornan por hasi riba un base diario ku nan yunan.
Mucha lo disfrutá di esaki. E aktividatnan aki tambe tin influensia positivo riba un desaroyo saludabel.
Traha tempu pa brasa bo yunan i pa hunga ku nan. Esaki ta kontribuí na un relashon kariñoso entre mayor i yu.
Hopi bia e regalo di mas grandi ku bo por duna bo yunan no ta material, pero bo tempu, amor i atenshon.
Un kas sigur ta nifiká ku un mucha ta seif na kas, ku e por krese salú i por desaroyá su mes bon. Tin bia esei no ta logra pa motibu ku e mayor no por ku e kuido, por ehèmpel den kaso di mayor ku problema (sikiátriko), debe, adikshon òf relashonnan kompliká ku pleitu formal i otro faktor di strès ku por kondusí na maltrato di mucha.
Maltrato di muchu por sosodé tur kaminda. Den siudat, na kunuku, den famianan ku tur sorto di orígen kultural i den tantu famianan pober komo riku. E por pasa ku tur hende. Pero den famia ku tin hopi problema (hopi strès), maltrato di mucha ta mas komun ku den famia ku poko problema.
Kon mi sa si e situashon den mi famia ta òf ta birando insigur? Kua ta e señalnan ku ta indiká ku tin un situashon insigur?
Tin múltiple señal ku por ta un indikashon di un situashon insigur pa mucha. Presensia di 1 òf algun señal no nesesariamente tur ora ta enserá maltrato di mucha. Mas señal tin, mas serio e situashon por ta.
Algun señal di komportashon serka mucha ta:
- Komportashon agresivo
- Apartá su mes, komportashon deprimí
- Problemanan di konsentrashon
- Komportashon seksual provokativo
- Miedu di (sierto) adulto
Algun señal serka e mayornan ta:
- Duna splikashon straño pa leshon físiko
- Ta regularmente riba stupi di dòkter di kas/hòspital ku e mucha
- No tin interes pa prestashon di e mucha
- Ta enkargá e mucha ku responsabilidat muchu grandi
Keda sin hasi nada no ta un opshon. E no ta stòp di mes. Buska kontakto! Pa pone un paro na situashonnan problemátiko, ayudo ta nesesario. Esei por pa medio di diferente instansia di ayudo, pero tambe pa medio di e ret sosial òf di parti di e víktima mes.
Si ofresé sufisiente rekurso, hopi hende ta sufisiente kapas na organisá nan bida di otro forma i ku esei kibra e sírkulo di problema. Un sosten por ta nèt e empuhe ku un hende tin mester.
Ta sumamente importante pa papia tokante maltrato di mucha. Ku e hendenan konserní mes, òf si e pasa ku bo mes, ku bisiña-, amigu-, famianan òf un maestro na skol. Òf ku polis, Ofisina Yudansa pa Víktima, Sentro pa Hubentut i Famia, Desaroyo Integral di Bario òf Jeugdzorg Hulanda Karibense.
Hopi bia hende ta pensa ku metementu no ta deseabel, pero ta resultá nèt kontrali: famianan kaminda tin maltrato ta tuma lugá, tin bèrgwensa òf miedu di e reakshon- òf konsekuensianan. Pa e motibu ei hopi bia nan ta tene e maltrato skondí pa largu tempu, loke ta motibu ku e ta sigui pasa innesesariamente pa largu tempu.
Pa mas informashon tokante violensia doméstika i maltrato di mucha, bishita e wèpsait Punto di notifikashon Guiami.
E ayudo di Jeugdzorg semper tin komo meta pa redusí e strès i faktornan di riesgo den un famia i pa amplia siguridat pa mucha. Pa e motibu ei Jeugdzorg ta ofresé por ehèmpel ayudo dirigí riba sosten den edukashon òf riba un otro aserkamentu di e komportashon di e mucha. Tambe Jeugdzorg por pidi otro instansia pa por ehèmpel yuda den kaso di problema di adikshon, problema sikiátriko òf problema di agreshon.
Si tin mester di un ‘time out’ un ratu entre e miembronan di famia, Jeugdzorg ta wak kon pa regla esaki huntu ku e famia. Den kaso di un situashon insigur agudo, Jeugzorg ta hasi palabrashon di siguridat i si ta nesesario, Jeugdzorg ta sòru pa un lugá seif pa e mayor i/òf e muchanan.