Diskurso di Promé Minister di Kòrsou Gilmar Pisas (Papiamentu i Hulandes)
E kasi 400 aña di historia di Kòrsou ku Hulanda, ku a kuminsá na 1634 ku e konkista di Kòrsou dor di West-Indische Compagnie (WIC) for di e Spañónan, a ser dominá pa mas ku 200 aña te ku 1863 dor di e periodo di sklabitut. Despues pa kasi 100 aña di kolonialismo, ku ofisialmente a terminá na 1954 ku firmamentu di Statüt. Nos no por ninga, ku e efektonan di e periodo largu di sklabitut i kolonialismo riba e komunidat di Kòrsou te ainda ta wòrdu sintí sosial i ekonómikamente pa partinan grandi di nos sosiedat. Esaki indudablemente mester di un maneho di reparashon.
Pero awe mi no ke ripití loke a keda ampliamente i satisfaktoriamente dokumentá tokante di nos historia, pasobra no opstante kiko a pasa nos antepasadonan, nos a sobrebibí komo un pueblo fuerte i digno di ta doño di e pida baranka akí. Ta p’esei awe, den e espasio kòrtiku ku mi tin den e programa di e aktividat akí, mi ke solamente para ketu na loke ta importante pa Gobièrnu di Kòrsou den nos afan pa, no opstante e pasado hororoso di afro-Kurasoleñonan, sirbi nos pueblo mas mihó posibel den su desaroyo kolektivo pa yega un nivel mas haltu di emansipashon.
Resientemente Gobièrnu di Kòrsou a indiká na Gobièrnu Hulandes ku si tin pidimentu di despensa na pueblo di Kòrsou pa e pasado di sklabitut Hulandes komo un atrosidat kontra humanidat, esei tin ku wòrdu dirigí na e representantenan di pueblo den Staten di Kòrsou. Sinembargo, Gobièrnu di Hulanda a disidí pa hasié di e manera akí.
Pero, esaki no ta kita afó ku awe, manera Premier Rutte a indiká kaba, ta un dia signifikativo ku ta marka un etapa nobo den e relashonnan den Reino Hulandes, i ku tin ku proba di a trese sanashon, normalisashon i, tambe reparashon di e impakto negativo ku e periodo di sklabitut Trans-Atlántiko Hulandes tabata tin riba e antepasadonan di e pueblo afrokaribense di Kòrsou.
Finalmente, e determinashon si en bèrdat awe por keda konsiderá komo komienso di un etapa nobo, ta dependé di nos evaluashon komo pueblo di loke Promé Minister Rutte di Hulanda a indiká awe den su diskurso. Mi ta pidi Gobièrnu Hulandes e espasio nesesario pa laga Staten, den konsulta ku e organisashonnan sosial relevante hasi e evaluashon ei, promé ku Gobièrnu mes por tuma posishon. Loke ku pa Gobièrnu ta importante ta ku e maneho di reparashon ku tin ku sigui awó mester kulminá den un empuhe signifikante pa e emansipashon sosial, edukashonal, ekonómiko i kultural di e yunan di Kòrsou ku ta korespondé ku resolushonnan relevante di Nashonnan Uní ku Gobièrnu di Reino tambe a akordá pa su eks-kolonianan. Tur esaki respetando e prinsipionan di outodeterminashon di e pueblo di Kòrsou komo partner igual den Reino Hulandes.
Rehabilitashon di Tula i desaroyo di nos Pais
Tambe mi kier a para un ratu so ketu riba e rehabilitashon di Tula komo nos héroe nashonal. Mi ta berdaderamente kontentu ku e parti akí di e diskurso di Promé Minister Rutte, pasobra e rehabilitashon di Tula lo ta di gran nifikashon i importansia pa e emansipashon di nos pueblo, espesialmente afro-Kurasoleñonan ku no a haña e oportunidat pa profundisá riba e nifikashon di e revolushon altamente honorabel di Tula i su kompañeronan kontra e opreshon di “aquel entonces”.
Manera ta pará riba e murayanan di Fort Amsterdam:“Tula – danki pa bo lucha pa libertat ku a kondusí finalmente na abolishon di sklabitut. Danki pa inspirá nos pa sigui lucha pa mas i mas emansipashon”.
Ironia di bida ta, ku na e lugá ku a disidí riba Tula su futuro komo hende i lider di e pueblo di Kòrsou, esta Fort Amsterdam, awe Gobièrnu di e desendientenan di Tula ta sintá einan. Tula lo sigui ta nos héroe nashonal i fuente di inspirashon pa nos lucha pa progreso i emansipashon aki na Kòrsou.
Reakshon pa Gobièrnu Hulandes
Awor mi ta sigui ku un reakshon kòrtiku na Hulandes pa Gobièrnu di Hulanda, akinan representá pa Sekretario di Estado pa Relashonnan den Reino, señora van Huffelen.
Beste Staatssecretaris van Huffelen,
De Curaçaose regering heeft vandaag kennisgenomen van de inhoud van de toespraak van Premier Rutte namens de Nederlandse Regering naar aanleiding van het rapport van het ‘Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden’, alsmede van de door uw regering daarin afgelegde verklaringen. Die verklaringen hebben te maken met de erkenning van het Nederlands slavernijverleden, de excuses daarvoor, het door Nederland te voeren herstelbeleid en, in ons specifieke geval, de rehabilitatie van onze vrijheidsstrijder Tula.
Ik zal genoemde verklaringen aanbieden aan de Raad van Ministers en de Staten, wiens voorzitter ook hier aanwezig is. Als de officiële vertegenwoordiging van het Curaçaose volk en de nazaten van de tot slaaf gemaakten gedurende de periode van de slavernij, zullen de Staten hun officiële positie aan de regering kenbaar maken voor wat betreft meergenoemde verklaringen van de Nederlandse regering inzake het slavernijverleden.
Voor de regering van Curaçao zal deze kabinetsreactie over de doorwerking van de impact van het Nederlands Trans-Atlantisch slavernijverleden op de Curaçaose samenleving een doorbraak moeten opleveren om vervolgens samen, als gelijkwaardige partners, te werken aan de opbouw van een op gelijkheid gebaseerde relatie, die betere perspectieven creëert voor de emancipatorische ontwikkeling van de afro-Curaçaoënaar. Daardoor koester ik de hoop dat de voorbereidingen voor de viering op 1 juli 2023 van 160 jaar afschaffing van de slavernij een waardige herdenking zullen opleveren voor de nazaten van de tot slaaf gemaakten en de maatschappelijke organisaties en overige sociale groeperingen die hun belangen vertegenwoordigen. Ik kijk uit naar dat moment.
Nadien zal, conform de zienswijze van de regering, het verwerken van de gevolgen van het Nederlands Trans-Atlantisch slavernijverleden middels een heling- en herstelprogramma moeten leiden tot een substantiële investering in de sociaal-economische, culturele, psychologische, educatieve en emancipatorische ontwikkeling van het volk van Curaçao, één en ander in overeenstemming met de relevante van door de Verenigde Naties uitgegeven standaarden en resoluties, die ook door de regering van het Koninkrijk destijds voor de voormalige koloniën zijn geaccepteerd. Ik hoop dat wij als Curaçaose regering daartoe een waardevolle bijdrage kunnen leveren met de volledige steun van ons volk.
Masha Danki!